600-lecie prymasostwa w Polsce
W katedrze gnieźnieńskiej odbyła się uroczysta Msza św. inaugurująca obchody 600-lecia prymasostwa w Polsce. W dziękczynieniu uczestniczyli Prymasi Czech, Hiszpanii i Galii, pielgrzymi oraz liczni biskupi i duchowni z Polski i zagranicy.
W uroczystości uczestniczyło blisko pięćdziesięciu kardynałów, arcybiskupów i biskupów z Polski i Europy. Do Gniezna na zaproszenie abp. Wojciecha Polaka przyjechali m.in.: Prymas Czech kard. Dominik Duka, kard. Philippe Barbarin Prymas Galii, abp. Braulio Rodrigueza Plaza Prymasa Hiszpanii oraz bp Alan Hopes, delegat Katolickiego Prymasa Anglii i Walii. Obecny jest nuncjusz apostolski w Polsce abp. Salvatore Pennacchio, kard. senior Stanisław Dziwisz, kard. Kazimierz Nycz z Warszawy oraz przewodniczący KEP abp Stanisław Gądecki z Poznania.
W Mszy św. uczestniczyli także przedstawiciele najwyższych władz państwowych. Obecni byli posłowie i senatorzy, wojewodowie i marszałkowie województw wielkopolskiego i kujawsko-pomorskiego, przedstawiciele uczelni wyższych, zakonów rycerskich, służb mundurowych, organizacji kościelnych i społecznych. Wszystkich na początku liturgii witał abp Wojciech Polak przypominając o łączności osoby i misji św. Wojciecha z sześćsetletnią posługą Prymasów Polski.
„Gorąco pragniemy, by ten czas był dla nas wszystkich, dla Kościoła w Polsce i dla naszej umiłowanej Ojczyzny, okazją do dziękczynienia za sześć wieków obecności urzędu prymasowskiego, jak i wezwaniem do spojrzenia w przyszłość z nadzieją, której źródłem jest Zmartwychwstały Pan. Nadzieja zwycięża wszystko – uczy nas papież Franciszek – ponieważ rodzi się z miłości Jezusa, który stał się jakby ziarnem rzuconym w ziemię i umarł, aby dać życie i zmartwychwstał, byśmy to życie mieli w sobie i mieli je obficie” – mówił Prymas Polski.
>> Słowo powitania Prymasa Polski
Mszę św. poprzedziła procesja z relikwiami św. Wojciecha, która przeszła z kościoła św. Michała Archanioła do katedry gnieźnieńskiej. Przed rozpoczęciem liturgii abp Wojciech Polak poświęcił tablicę upamiętniającą pierwszego Prymasa Polski abp. Mikołaja Trąbę. Znajduje się ona w pobliżu Drzwi Gnieźnieńskich, gdzie upamiętniono także pięciu królów koronowanych w Gnieźnie.
Na początku Mszy św. biskup pomocniczy gnieźnieński Krzysztof Wętkowski odczytał telegram papieża Franciszka z okazji 600-lecia prymasostwa w Polsce. Ojciec Święty zachęcił w nim, by jubileuszowe świętowanie i rozpoczynający się Rok Prymasowski były okazją do „rozeznawania nowych wyzwań i do szukania nowych sposobów docierania z ewangelicznym przesłaniem do współczesnego świata”.
Przesłanie papieża Franciszka na 600-lecie prymasostwa
Jak co roku podczas Mszy św. abp Wojciech Polak wręczył Księgi Pisma Świętego przedstawicielom młodzieży, która już w piątek przybyła w pielgrzymce do relikwii biskupa-męczennika. W imieniu rówieśników odebrali je z rąk Prymasa przedstawiciele Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży, harcerze i młodzież wincentyńska.
Homilię do licznie zgromadzonych wiernych wygłosił Prymas Czech kard. Dominik Duka. W wygłoszonym słowie przypominając postać św. Wojciecha, który – jak mówił – „stał się wzorem posługi biskupiej z jej przesłaniem misyjnym” wspomniał także innych apostołów Słowian, świętych Cyryla i Metodego, których misja przyczyniła się do zbudowania wspólnej kultury, cywilizacji i fundamentu modelu współpracy między Kościołem a państwem, której jednym z narzędzi w historii Czech, Węgier i Polski był właśnie urząd prymasa.
Metropolita praski wskazał również, że kraje te łączyła i łączy po dziś dzień osoba i misja św. Wojciecha, którego można by nazwać symbolicznie „prymasem Grupy Wyszehradzkiej” i rzeczywistym patronem Europy Środkowej. Droga prymasów to właśnie jego droga. Droga służby, obrony praw i wolności. „Taka zawsze była rola prymasa” – mówił kard. Duka wspominając postaci wybitnych Prymasów: Stefana Wyszyńskiego, Józsefa Mindszentiego, Alojzego Stepinaca i Josefa Berana.
„Zobowiązaniem jest dla nas spuścizna prymasów, którzy jak ziarno byli wepchnięci do ziemi pod twardą skorupą komunistycznych reżimów totalitarnych, którzy jak Dobry Pasterz oddawali swoje życie za innych. Wcześniej doświadczyli dwóch totalitaryzmów, których przedstawiciele Mołotow i Ribbentrop byli bardzo zgodni. Jedni podeptali ludzką godność i wolność w brunatnym błocie, a inni ją topili w czerwonej krwi. Także i dzisiaj, w chwiejącym się świecie, gdzie płynne społeczeństwo nie ma żadnego oparcia, nasza mowa musi być „tak” lub „nie”! Naszą nadzieją na przyszłość są tylko ludzie odważni i stanowczy w wierze” – podkreślił Prymas Czech.
„Naszym zadaniem – wskazał dalej – nie jest sądzenie, ale głoszenie Ewangelii, pobudzanie zarówno młodych, jak i starych, ukazywanie piękna i wyjątkowości naszego Pana i Mistrza, Jezusa Chrystusa, podobnie jak to czynił święty Jan Paweł II, który wyrósł z epoki zmagań wspomnianych prymasów i dlatego tak bardzo sobie ich cenił” – przypomniał purpurat.
„Współczesne próby znieważenia naszego wielkiego papieża, świętego Jana Pawła II, Dobrego Pasterza są nie tylko obelgą dla jego osoby i Kościoła, ale są też pogwałceniem waszej polskiej tożsamości, a także pogwałceniem tożsamości naszych narodów, zniewagą dla walki o wolność i sprawiedliwość. Śmiem twierdzić, że jest to Hiroszimą naszej kultury i cywilizacji, bardziej niebezpieczną, niż inne zagrożenia, których się obawiamy. Jeśli pominęlibyśmy to milczeniem, to popełnilibyśmy samobójstwo z tchórzostwa” – stwierdził na koniec kard. Dominik Duka, a jego słowa przyjęto oklaskami.
Podziękował też Prymasowi Polski abp. Wojciechowi Polakowi za zaproszenie i za pontyfikat papieża Jana Pawła II i za wsparcie papieża i prymasów Polski dla czeskiego Kościoła. Uczynił to w ojczystym języku św. Wojciecha i Dąbrówki.
>> homilia kard. Dominika Duki
Po komunii nuncjusz apostolski w Polsce abp Salvatore Pennacchio poświęcił i nałożył krzyże misyjne misjonarzom i misjonarkom, którzy już niebawem ewangelizować będą w najdalszych zakątkach świata. Krzyże misyjne otrzymały 22 osoby: kapłani diecezjalni, zakonnicy i siostry zakonne. Pochodzą z archidiecezji częstochowskiej, diecezji ełckiej, diecezji kamieniecko-podolskiej, archidiecezji warszawskiej i warszawsko-praskiej, diecezji opolskiej i tarnowskiej, toruńskiej i gnieźnieńskiej oraz zgromadzeń zakonnych: Zgromadzenia Misyjnego Służebnic Ducha Świętego, Stowarzyszenia Apostolstwa Katolickiego, Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi, Zgromadzenia Ojców Franciszkanów Konwentualnych, Zgromadzenia Służebnic Matki Dobrego Pasterza, Zgromadzenia Córek Bożej Miłości, Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo, Zgromadzenia Sióstr Służek NMP Niepokalanej. Misjonarze i misjonarki będą pracować m.in. w: Peru, Argentynie, Kolumbii, RPA, Ugandzie, Boliwii, Kamerunie, Chile, Kongo, na Kubie i Ukrainie.
Na zakończenie Prymas Polski abp Wojciech Polak odczytał wspólne przesłanie Prymasów obecnych na uroczystości. Hierarchowie podkreślili w nim, że odbywające się w Gnieźnie spotkanie „podkreśla jedność Kościoła w Europie oraz jego zatroskanie o dziś i jutro naszego kontynentu”. Przypominając pierwszego Prymasa Polski abp. Mikołaja Trąbę wskazali, że „w Ewangelii szukał inspiracji do rozwiązywania problemów związanych z ówczesnymi kryzysami Europy”.
„Europa ofiarowała światu niepowtarzalny humanizm, bazujący na zdobyczach myśli greckiej, rzymskiego prawa i Bożego Objawienia. Ta synteza jest wielkim osiągnięciem, umożliwiającym Europie rozwój i wyjątkowy wkład w światowe dziedzictwo” – napisali Prymasi powtarzając za św. Janem Pawłem II, że „nie będzie jedności Europy, dopóki nie będzie ona wspólnotą ducha”. Odwołali się także do nauczania obecnego papieża Franciszka, który zwraca uwagę, że Europa nie jest zbiorem zasad i podręcznikiem procedur, ale życiem i sposobem pojmowania człowieka.
„Dzieje naszego Kontynentu pełne są ślepych dróg, nieludzkich ideologii, wyniszczających konfliktów i wojen. Europa jednak zawsze potrafiła pokornie wracać do swych korzeni, czerpiąc z Ewangelii i budując cywilizację na miarę człowieka. Nie przezwyciężymy wielorakiego kryzysu, jeśli nie uklękniemy i nie zaczerpniemy ze źródeł, bez których wartości europejskie – wolność, sprawiedliwość, godność osoby oraz szacunek dla dobra wspólnego są trudne do zrozumienia” – napisali hierarchowie.
„Zdając sobie sprawę z naszej wspólnej odpowiedzialności, w ślad za Ojcem Świętym Franciszkiem apelujemy do europejskich narodów i ich przywódców o solidarność, która «polega na świadomości bycia częścią jednego organizmu, a jednocześnie pociąga za sobą możliwość, aby każdy człowiek mógł współczuć z drugim i z całością» (Orędzie z okazji 60. rocznicy Traktatów Rzymskich). Jak nigdy dotąd, Europie potrzebny jest dziś konsensus bazujący na wartościach chrześcijańskich i ludzkich, wypracowany w duchu solidarności i pomocniczości, wolny od populizmów i egoizmu” – wskazali Prymasi.
>> przesłanie Prymasów (j. angielski)
>> podziękowanie Prymasa Polski
Słowo skierował także kard. Philippe Barbarin Prymas Galii. „Reprezentujemy różne Kościoły lokalne w Europie, który założyciele zapłacili często ceną swojej krwi za narodziny tych wspólnot, których mi dziś jesteśmy spadkobiercami i sługami. Wobec takich świadków możemy czuć się niegodni, ale jednocześnie też wezwani, aby naśladować te przykłady męstwa i odwagi wiary” – mówił Prymas Galii. Wspominając dalej św. Ireneusza podkreślił, że pozostaje on pierwszym wielkim teologiem, którego nauczanie inspirowała całą epokę patrystyczną zarówno w świecie orientalnym, jak i łacińskim. Jest on również prawdziwym nauczycielem jedności. Słowo jeden – tłumaczył kard. Barbarin – jest niezmiennie pierwszym z czterech przymiotników, które łączymy ze słowem Kościół w wyznaniu wiary. I ta jedność – jak dodał – jest największym pragnieniem Jezusa.
List z okazji uroczystości skierował także Prezydent Polski Andrzej Duda. Przypominając o ubiegłorocznych obchodach 1050. rocznicy Chrztu Polski podkreślił, że właśnie w Gnieźnie, z wód mieszkowego chrztu narodziła się nasza Ojczyzna. Kilkaset lat później Kościół gnieźnieński, a wraz z nim cały Kościół w Polsce spotkało wielkie wyróżnienie – w roku 1417 metropolia gnieźnieńska i kolejni rządzący nią arcybiskupi otrzymali wyjątkową godność i posłannictwo prymasostwa. Od tamtego czasu jako pierwsi pośród równych biskupów polskich byli honorowymi przywódcami, reprezentantami i arbitrami Kościoła w naszym kraju.
list Prezydenta RP z okazji 600-lecia prymasostwa
„Dzisiaj, podobnie jak rzesze moich rodaków, sercem i pamięcią jestem w Gnieźnie, przy konfesji św. Wojciecha, z Księdzem Prymasem, jego dostojnymi Gośćmi, duchowieństwem i wiernymi archidiecezji gnieźnieńskiej. Wraz z państwem skłaniam głowę przed wspaniałą przyszłością naszego narodu, przed jego wielkim, duchowym dziedzictwem, którego szczególnymi strażnikami oraz przedstawicielami byli, są i będą Prymasi Polski” – napisał prezydent RP Andrzej Duda. Po Mszy św. młodzież uczestnicząca w pielgrzymce do grobu św. Wojciecha przeprowadziła kwestę na rzecz Syrii.
>> Historia prymasostwa w Polsce
