Wacław Leszczyński

Syn kalwina Andrzeja, wojewody brzesko-kujawskiego i katoliczki Zofii z Opalińskich, urodził się 15 sierpnia 1605 r. w Baranowie Sandomierskim. Jego brat rodzony Jan był kanclerzem wielkim koronnym, natomiast brat stryjeczny Andrzej arcybiskupem gnieźnieńskim i Prymasem Polski. Początkowe nauki pobierał w poznańskim kolegium jezuickim, następnie trafił pod opiekę tamtejszych bernardynów. Kształcenie kontynuował na włoskich uczelniach, zaczynając od fakultetu prawa kanonicznego w Perugii, w 1622 r. przenosząc się do Padwy . Uzupełnieniem studiów prawniczych Wacława był dwuletni pobyt (1635–1637) w towarzystwie brata ciotecznego Łukasza Opalińskiego w Paryżu. Około 1630 r. znalazł się na dworze Zygmunta III w charakterze sekretarza królewskiego. Wraz z pracą u boku kolejnych monarchów otrzymywał pierwsze prebendy kościelne. W 1633 r. kanonie: krakowską, następnie płocką i warszawską, w 1634 r. scholasterię łęczycką, kolejną w 1640 r. przy kolegiacie tumskiej pod Łęczycą wraz z uzyskaniem tamtejszej prepozytury. Przyjęte w 1637 r. święcenia kapłańskie umożliwiły mu ubieganie się o wyższe godności. W celu uzyskania biskupstwa warmińskiego w 1644 r., cztery dni przed wyborem kapituły, przyjął funkcję kanonika katedry fromborskiej. Diecezją tą zarządzał aż do 1659 r. Uzyskany jeszcze przed sakrą biskupią urząd referendarza koronnego duchownego w 1643 r. potwierdzał zaufanie, jakim darzył go Władysław IV, co znalazło dalsze poświadczenia w pełnionych przez Wacława misjach dyplomatycznych. Po śmierci jego kuzyna Andrzeja zebrana 5 maja 1658 r. kapituła metropolitalna wybrała Wacława arcybiskupem gnieźnieńskim. Zgodę papieża na translację uzyskał 27 stycznia 1659 r., a paliusz 17 lutego tegoż roku. Administracyjne przejęcie rządów nad archidiecezją nastąpiło 8 kwietnia 1659 r. Uroczysty ingres, prawdopodobnie wskutek panującej w Gnieźnie zarazy, odłożony został aż do 20 października 1662 r. Uchodzący za zwolennika stronnictwa francuskiego Leszczyński w 1645 r., wraz z bratem ciotecznym Krzysztofem Opalińskim, w charakterze posła sprowadził do Rzeczypospolitej małżonkę królewską Marię Ludwikę. Wzrost jego aktywności publicznej nastąpił jednak dopiero po obiorze na Prymasa. W tym czasie znacząco przyczynił się on do podpisania traktatu kończącego konfederację w 1663 r. Rozpoczętego w 1665 r. rokoszu marszałka Lubomirskiego, mimo podejmowanych zabiegów, nie zdołał załagodzić, nie doczekał również jego ostatecznego rozstrzygnięcia. Jako biskup warmiński pierwszy używać miał tytułu „księcia Cesarstwa”. Podejmował liczne działania restauracyjno-budowlane. Za jego staraniem część rodziny dokonała konwersji na katolicyzm. Wacław testamentowym zapisem ofiarował kapitule zbiór 37 woluminów konstytucji soborowych wydanych w Paryżu w 1644 r. Pod koniec życia często przebywał w Łyszkowicach k. Łowicza, gdzie zmarł 1 kwietnia 1666 r., pochowany został w kolegiacie w Łowiczu.