Stanisław Szembek

Syn Franciszka, kasztelana kamienieckiego i Zofii z Pieniążków h. Odrowąż, urodził się w 1650 r. we wsi Morawica. Początkowo studiował w Krakowie pod kierunkiem Mikołaja Zalaszowskiego, znanego prawnika, jednak ojciec miał wobec Stanisława inne plany i wysłał go na dwór Michała Korybuta Wiśniowieckiego. Wkrótce jednak Stanisław wybrał stan duchowny, ukończył teologię i przyjął święcenia kapłańskie. Dla pogłębienia studiów wyjechał do Rzymu, gdzie uzyskał doktorat obojga praw. Po powrocie do Polski otrzymał kanonię przemyską, a w 1678 r. krakowską i archidiakonat zawichojski. Dzięki życzliwości biskupa Jana Małachowskiego, w 1690 r. został jego biskupem pomocniczym w diecezji krakowskiej, a jednocześnie wikariuszem generalnym i oficjałem tej diecezji. Pełniąc te godności, asystował przy koronacji Augusta II w 1697 r., a dwa lata później król uczynił go opatem komendatoryjnym w Mogile. Po śmierci bp. Jana Małachowskiego kapituła krakowska wybrała Szembeka na administratora sede vacante. Również z nominacji królewskiej w 1700 r. Szembek został biskupem włocławskim, w tym czasie dość często przebywał w otoczeniu królewskim, m.in. w 1702 r. towarzyszył królowi w czasie pobytu w Krakowie, a następnie, po klęsce Augusta II pod Kliszowem, wywiózł klejnoty i Archiwum Koronne na Śląsk, a później do Ołomuńca. Za wierność królowi dość szybko doczekał się jego wdzięczności, kiedy po śmierci kard. Radziejowskiego, będąc jeszcze w Ołomuńcu, dowiedział się, że otrzymał królewską nominację na arcybiskupa gnieźnieńskiego. Będąc stronnikiem saskim Prymas był zmuszony pod koniec 1707 r. ponownie opuścić kraj na blisko dwa lata. Schronienie znalazł w Opawie i Ołomuńcu. Do Warszawy zjechał dopiero w styczniu 1710 r. W lutym tegoż roku, na sejmie w Warszawie, król dziękował Prymasowi za wierność i poświęcenie. Szembek także w kolejnych latach stał przy Auguście, m.in. nie akceptując konfederacji tarnogrodzkiej w 1715 r. Uczestniczył także w ratyfikacji traktatu między królem a konfederatami w 1717 r., na tzw. sejmie niemym. Prymas wziął też udział w sejmie grodzieńskim w 1718 r., który wzywał cara Piotra I do wycofania wojsk z Polski, jednak jako senator, wraz z innymi biskupami, wystąpił przeciwko udziałowi chłopów z dóbr kościelnych w obronie kraju w ramach uchwalonego wówczas pospolitego ruszenia. Stanisław Szembek zmarł w Skierniewicach 3 sierpnia 1721 r., pochowano go w katedrze gnieźnieńskiej 14 września pod posadzką kaplicy Bożego Ciała.