Teodor Potocki

Syn kasztelana kamienieckiego Pawła oraz pochodzącej z bojarskiej rodziny Sołtyków Eleonory, urodził się 13 lutego 1664 r. w Moskwie. Po powrocie rodziny z rosyjskiej niewoli po traktacie andruszowskim w 1667 r., młody Potocki w 1675 r. oddany został na naukę do warszawskiego kolegium jezuitów. Następne kroki w edukacji teologicznej czynił już w latach 1683–1687 w Collegium Romanum. Pierwsze godności kościelne uzyskał w 1687 r. po mianowaniu go prałatem przemyskim oraz kanonikiem krakowskim, dalej już jako kapłan, święcenia przyjął w 1688 r., zbierał kolejne prebendy, począwszy od kustodii sandomierskiej i kanonii warszawskiej, obie w 1693 r., aż po pierwszą diecezję chełmińską w 1699 r., którą kierował do 1712 r. Już wcześniej uzyskał prepozyturę bożogrobców miechowskich, w 1710 r. zaś został opatem komendatoryjnym jędrzejowskim. Czynił też starania wokół wyniesienia go na stolice biskupie w Gnieźnie oraz Krakowie. Pierwszą nominację, na biskupa krakowskiego, udało mu się uzyskać już w 1707 r. od Stanisława Leszczyńskiego, spotkała się jednak z papieską odmową. Poprzedzone przejęciem w 1712 r. biskupstwa warmińskiego objęcie tamtejszej kanonii (piastował ją już w latach 1702–1704) zapoczątkowało energiczną działalność Potockiego w tej diecezji, skąd przeniesiono go w 1723 r. do Gniezna. Od 1723 r. pełnił ponadto godność opata benedyktynów w Tyńcu. Uzyskanie pierwszych godności i prebend możliwe było dzięki zbliżeniu Potockiego do dworu królewskiego Jana III Sobieskiego, gdzie dane było mu wypełniać, po powrocie z Rzymu, zadania sekretarza, a wkrótce nadwornego kapelana. Po śmierci Stanisława Szembeka, 8 stycznia 1723 r. kapituła metropolitalna obrała Potockiego arcybiskupem gnieźnieńskim. Po otrzymanej 22 listopada zgodzie papieża Innocentego XIII na translację, objąć mógł administracyjnie archidiecezję 30 grudnia, ingres odbył jednak dopiero 19 maja 1727 r. Żywa działalność polityczna Potockiego uwidoczniła się już w czasie elekcji po śmierci Jana III, kiedy wspierając ostatecznie Augusta II, doczekał się ze strony nowego króla gratyfikacji w postaci biskupstwa chełmińskiego. Zmieniając front w czasie trzeciej wojny północnej, stanął po stronie Stanisława Leszczyńskiego, a po jego upadku w 1709 r. powrócił do obozu Wettyna. Po uzyskaniu prymasostwa wyraźnie zwrócił się w stronę opcji profrancuskiej, opowiadając się przed śmiercią Augusta II, jak i podczas elekcji, za wyniesieniem Leszczyńskiego. Sprawował wówczas funkcję interreksa. Na polu kościelnym nader gorliwie troszczył się o właściwą kondycję ekonomiczną kierowanych diecezji, nie zaniedbywał również spraw kultu, odnawiając oraz wznosząc liczne kościoły, pilnował karności duchownych przez dokonywanie systematycznych wizytacji. Bronił ponadto przed likwidacją pruskie świątynie katolickie. Prymas zmarł 13 listopada 1738 r. w Warszawie, pochowano go 14 stycznia 1739 r. w ufundowanej przez niego kaplicy w katedrze gnieźnieńskiej. Serce złożono we wzniesionej staraniem Prymasa jezuickiej kaplicy w stolicy.