Michał Radziejowski

Syn Hieronima, starosty łomżyńskiego, podkanclerzego koronnego i wojewody inflanckiego oraz jego drugiej żony Eufrozyny Eulalii z Tarnowskich h. Leliwa, urodził się 3 grudnia 1645 r. w Radziejowicach. Bliski krewny hetmana, później króla Jana Sobieskiego. Jego skazany na banicję ojciec uszedł do Szwecji, matka przedwcześnie zmarła, a przyszły Prymas pozostawał pod opieką stryja Michała Radziejowskiego, kasztelana łęczyckiego. Edukację rozpoczął ok. 1657 r. w kolegiach jezuickich w Paryżu, w latach 1660–1661 studiował w Pradze, a następnie, w latach 1662–1668, w Rzymie teologię i filozofię, tam przyjął święcenia kapłańskie. Po powrocie do kraju został w 1672 r. sekretarzem króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego i kanonikiem warszawskim. W kolejnych latach otrzymał prebendy: w 1676 r. kanonię krakowską i probostwo kolegiaty św. Michała na Wawelu, następnie kanonię warmińską. W 1679 r. król nominował go na biskupa warmińskiego, w kolejnym roku otrzymał prepozyturę miechowską i urząd opata komendatoryjnego w Sieciechowie. Równolegle postępowała jego kariera w kancelarii koronnej, w 1685 r. był już podkanclerzym. Dzięki poparciu króla w 1686 r. otrzymał tytuł kardynała prezbitera, królowi zawdzięczał też wybór na arcybiskupa gnieźnieńskiego. Rządy w archidiecezji objął 25 lipca 1688 r. za pośrednictwem pełnomocnika. Nigdy nie odbył ingresu, nie wykazywał też zainteresowania sprawami religijnymi archidiecezji. Dbał jednak o stan dóbr arcybiskupich. Radziejowski był bardzo aktywnym politykiem. Skonfliktował się z Janem III Sobieskim pod koniec jego panowania. W efekcie, w okresie bezkrólewia po śmierci króla (1696–1697), Prymas jako interreks twardo popierał kandydaturę Franciszka Ludwika de Burbon – księcia Conti. Sejm elekcyjny wybrał jednak na króla elektora saskiego Fryderyka Augusta I (pod imieniem Augusta II). Prymas nie mógł pogodzić się z jego wyborem, ogłosił nawet rokosz łowicki, jednakże w 1698 r. przysiągł wierność nowemu władcy, co nie przeszkadzało mu w dalszych latach spiskować przeciwko Augustowi II. W czasie wojny północnej kard. Radziejowski, pod wpływem szwedzkim, mimo napomnień Stolicy Apostolskiej, poparł wybór Stanisława Leszczyńskiego. Papież Klemens XI zarzucił Radziejowskiemu wspierani heretyków oraz zdradę króla i w połowie 1705 r. zawiesił kardynała w sprawowaniu urzędu arcybiskupiego. Prymas Radziejowski zasłużył się jako jeden z największych mecenasów sztuki w Polsce na przełomie XVII i XVIII w. Ufundował klasztor Księży Misjonarzy w Łowiczu i Karmelitów Bosych w Warszawie, tam też był głównym fundatorem kościoła św. Krzyża. W stolicy zbudował swą rezydencję na Krakowskim Przedmieściu – obecnie pałac Czapskich (projektu Tylmana z Gameren). Wzniósł w Nieborowie pałac biskupi oraz dokonał przebudowy swej siedziby w Radziejowicach. Kolekcjonował dzieła sztuki, był znawcą muzyki, literatury, malarstwa. W testamencie zapisał kościołowi metropolitalnemu w Gnieźnie spore sumy w gotówce oraz ofiarował srebrny krzyż i sześć lichtarzy ołtarzowych oraz dwa srebrne popiersia apostołów Piotra i Pawła. Prymas Radziejowski zmarł 13 października 1705 r. w Gdańsku, został pochowany w Warszawie, w kościele św. Krzyża przy fundowanym przez siebie ołtarzu św. św. Felicissimy i Genowefy.