Kazimierz Czartoryski

Syn Mikołaja i Izabeli z Koreckich, urodził się ok. 1614 r., jego ojciec, książę na Klewaniu, był wojewodą wołyńskim. Bracia przyszłego Prymasa doszli do urzędów wojewody sandomierskiego oraz podkomorzego krakowskiego. Czartoryski uczył się początkowo w domu oraz w łuckim kolegium jezuitów, następnie udał się do Rzymu, gdzie uzyskał doktorat z teologii. Przyjął wówczas święcenia kapłańskie, Mszę św. prymicyjną odprawił w Loreto. Po powrocie do kraju najpierw posługiwał przy kościele w Klewaniu, następnie trafił na dwór Władysława IV Wazy i został sekretarzem królewskim. Jednocześnie uzyskiwał kolejne beneficja kościelne, były to kanonie: wileńska, płocka i krakowska oraz dziekania kolegiaty Wszystkich Świętych w Krakowie. Po otrzymaniu tych ostatnich zrzekł się dwóch pierwszych godności kanonickich oraz opuścił dwór monarszy. W tym czasie był też znanym krakowskim kaznodzieją. Król Jan Kazimierz 23 kwietnia 1650 r. nominował go na biskupstwo poznańskie. Uroczysty ingres do katedry odbył na początku maja 1651 r. W czasie swych poznańskich rządów ściśle współpracował z jezuitami w zwalczaniu innowierców, większość czasu spędzał rezydując w Ciążeniu. W 1655 r. za sprawą Jana Kazimierza został biskupem włocławskim. W okresie potopu szwedzkiego przebywał wraz z królem na Śląsku. Po zakończeniu działań wojennych odnowił życie religijne w swej diecezji. Pracę wznowiło wtedy seminarium duchowne. Czartoryski przeprowadził też lustrację dóbr biskupich (1670 r.) oraz napisał słynny list pasterski, w którym potępił nadużycia sądów podczas procesów o czary. Był przeciwnikiem abdykacji króla Jana Kazimierza. Król Michał Korybut Wiśniowiecki nominował go w 1673 r. na arcybiskupstwo gnieźnieńskie, Czartoryski nie zdążył jednak odbyć ingresu do stolicy prymasowskiej. Zmarł 15 maja 1674 r. w pałacu prymasowskim w Warszawie. Pochowano go w tamtejszym kościele jezuitów.